Complexiteit, verandering, chaos, crisis. Het zijn allemaal omgevingssituaties waarin je ineens volledig kan vastlopen. Daardoor worden producten niet meer opgeleverd, verlopen de gesprekken in de cultuur niet meer soepel, en blijven oude en niet meer relevante patronen in stand gehouden. Met als gevolg daarvan, alles blokkeert. De beweging is eruit. Wetende dat we in een tijd leven waarin dit risico door de hoeveelheid prikkels en grensvervagingen alleen maar toeneemt, is het belangrijk de noodzaak voor bewustwording hier op te merken. Hoe zorg je ervoor dat de beweging weer tot stand komt? Waarmee leer je de onbenutte waarde zien? Hoe anticipeer je op een wereld van de toekomst? Dit alles begint bij het inzien dat hier een belangrijke rol is weggelegd voor iemand die dit faciliteert. In dit blog lichten we de belangrijke rol van de Innovatie Facilitator uit.
Waarom een Innovatie Facilitator?
In een vastgeroeste omgeving waar oude patronen niet meer dienen, is het belangrijk om je open te stellen voor het bewandelen van nieuwe wegen. Dit kan alleen als je begint met erkennen dat het oude gedrag of de bedrijfsvoering niet langer waarde toevoegt. Dit erkennen doe je door bewust te worden van herhalende, knellende situaties die geen vooruitgang brengen. Soms zijn dit secundaire emoties (klagen, slachtoffer-dader dynamieken, identificatie met de emotie ‘dit is nu altijd zo’) en soms herken je het makkelijker doordat je simpelweg je doelen niet meer haalt, projecten in impasses terecht komen of de klant niet tevreden is over je product. Deze erkenning is essentieel om verder te kunnen. Vanuit het erkennen kan je immers pas echt op zoek gaan naar de oorzaak, problemen of uitdagingen. Met de juiste probleemstelling kun je met allerlei ideeën en oplossingen komen.
Zoals je merkt, is dit eigenlijk een soort proces. Van bewustwording, naar begrip en erkenning van wat er speelt, naar onderzoek waar de kern zit, tot oplossingen en ideeën van implementeerbare innovaties. Of dit nu een extern product is (een nieuw vervoersmiddel) of een intern product (een nieuwe werkwijze voor samenwerking), dit proces kenmerkt zich door een iteratief innovatieproces. Hierbij werk je kortcyclisch door onderdelen van de innovatie klein te maken en dit in korte feedbackloops uit te voeren.
Een voorbeeld van kortcyclisch innoveren
Stel, je komt erachter dat je klanten je product niet meer kopen. Nadat je dit bewust maakt (erkennen) ga je op onderzoek en je komt erachter dat er een aantal dingen niet blijken te kloppen. De kleur, de smaak en vooral de verpakking blijken niet goed te zijn. Op basis van deze basale informatie verdiep je je nog verder op alleen die verpakking. Het echte probleem blijkt dat men het aluminium niet prettig vindt, omdat de klant materiaal zoekt dat niet roest.
Vanuit deze probleemstelling kan je vervolgens doorgaan met het bedenken van ideeën. Nadat je alle ideeën hebt verzameld, prioriteer je met welke je aan de slag wilt. Alleen dat idee werk je uit tot een prototype en deze toets je in de praktijk. Vervolgens leer je van de feedback en ga je door met de volgende prioriteiten in een nieuwe kortcyclische feedback loop. Je herhaalt de processtappen weer op een klein onderdeel van het gehele product.
Wat doet een Innovatie Facilitator?
De beschreven kortcyclische innovatieve aanpak is nog geen norm in ons huidige werkklimaat. Daarom is het essentieel dat er een toegewijde rol beschikbaar is, zodat iemand onafhankelijk een innovatieproces kan leiden. Vaak zie je dat bedrijven heel sterk zijn met eigen innovatieprocessen, maar simpelweg niet weten hoe ze het moeten faciliteren. Hier ligt een belangrijke rol weggelegd voor een onafhankelijke begeleider. We noemen deze rol: de Innovatie Faciliator.
Een Innovatie Facilitator is iemand die de samenwerking in goede banen leidt, de teamdynamiek activeert, gelijkwaardigheid borgt, en creativiteit en lef aanwakkert. Vanuit een holistisch perspectief weet hij/zij wanneer in te zoomen en uit te zoomen, nieuwe werkvormen en onderwerpen aan te dragen, time management te borgen en aan te voelen wanneer door moet worden gegaan of juist meer verdieping nodig is. De Innovatie Facilitator brengt de noodzakelijke beweging van een team in gang en onderhoudt deze.
De verschillende rollen van een Innovatie Facilitator
De Innovatie Faciliator faciliteert dus het innovatieproces. Dat is niet alleen in het moment zelf; een groot deel van de verantwoordelijkheden ligt in de voorbereiding (begrijpen wat er speelt) en de opvolging (verandering borgen). Daarom is het geen one-size-fits-all approach. De Innovatie Facilitator kent verschillende petten die gepaard gaan met de desbetreffende interventie van dat moment. Hieronder noemen we een aantal petten en voorbeelden:
- Observator
Dit is de meest fundamentele pet die de Innovatie Facilitator draagt. Tijdens het observeren is het zaak dat je veel ruimte laat ontstaan en geen oordeel hebt. Men noemt dit fenomenologisch waarnemen. Als Innovatie Facilitator doe je dit door sessies bij te wonen, rond te lopen op de afdeling en de gebruikte tools te bekijken. - Trainer
De Innovatie Facilitator heeft zelf veel kennis over innovaties, de verschillende soorten, hoe deze vorm krijgen, etc. Daarnaast kent hij/zij het innovatieproces en de werkwijze door en door. Dit stelt hem/haar in staat om deze kennis ook goed over te dragen aan alle teamleden en belangrijke stakeholders. In deze rol zal de Innovatie Facilitator dus vooral inspireren, onduidelijkheden wegnemen en kennis overdragen. - Verbinder
Een team kan pas echt innoveren als het in staat is lef te tonen en ook het lef van een ander te ontvangen. Dit begint bij veiligheid en vertrouwen, elkaar leren kennen en verbinden. In deze rol besteed de Innovatie Facilitator veel tijd aan nieuwe veilige werkvormen, authentieke ervaringen en kwetsbaarheid tonen. - Gespreksleider
In innovatieprocessen is het belangrijk dat je echt met elkaar kan stormen, dat alle ideeën zonder oordeel tot stand komen. Hierbij is gelijkwaardigheid, de stem van de minderheid en teampotentieel benutten essentieel. Dit doe je door te interveniëren waar nodig. De manier hoe je dat doet verschilt; soms is dat luisteren, soms is dat vragen stellen. Daarnaast zorg je als gespreksleider dat iedereen zijn spreektijd krijgt. - Motivator
Veranderprocessen zijn lastig en terugval komt veel voor. Op zulke momenten is het belangrijk dat de Innovatie Facilitator zijn rol pakt. Soms is dat even laten rusten, soms is dat mensen weer motiveren door het einddoel voor ogen te houden. Zo ontstaat er weer ruimte in de complexiteit. - Coach
De Innovatie Facilitator zal inhoudelijk geen uitspraken doen en geen keuzes maken over het product. Dit blijft bij het team. Wel is het belangrijk om het team te coachen richting de juiste oplossingen en ideeën. Ook kan het een adviserende rol zijn.
In het kort
In dit blog hebben we een aantal redenen gegeven waarom het zo belangrijk is om een Innovatie Facilitator bij je innovatiestrategie en de uitvoering daarvan mee te nemen. De vraag is of dit iemand van buitenaf of van binnen de organisatie dient te zijn. Het is voor deze rol wel essentieel dat het iemand is die daadwerkelijk innovatie ademt, kennis en ervaring heeft. Anders is de kans aanwezig dat men toch meer in oude patronen blijft hangen. Hulp nodig? Wij helpen je graag aan een Innovatie Facilitator van Unicorn Hub.
